ROSALÍA: BIOGRAFÍA
1. María Rosalía Rita Castro ( 1837- 1885 ): nace en Santiago, como filla dunha fidalga ( Teresa Castro e Abadía ) e un seminarista ( José Martínez Viojo).
2. Pasa a súa infancia en Padrón, vila que se evoca na súa poesía adulta como paraíso da súa infancia.
3. Marcha a Santiago onde recibirá unha esmerada educación: francés, canto, piano, guitarra, deseño, lectura, escritura…, e entra en contacto coa mocidade galeguista: Aurelio Aguirre, Eduardo Pondal…
4. En 1853 pasa unha tempada en Muxía, invitada pola familia de Pondal. A raíz desa experiencia compoñerá A romaría da Barca, publicado no Álbum de la Caridad (1862).
5. En 1856 marcha a Madrid. Coñece a Manuel Murguía e con el casa en 1858.
6. En 1857 publica o seu primeiro libro de poemas La flor.
7. En 1863 aparece o primeiro libro escrito integramente en galego Cantares Gallegos.
8. Por motivos de traballo e por penurias económicas, o matrimonio Castro-Murguía e os seus sete fillos vense obrigados a cambiar de residencia. Santiago, Madrid, Lugo, Simancas…e a botaren tempadas separados.
9. En 1880 publica Follas Novas, o seu derradeiro libro en galego.
10. En 1885 morre aos 48 anos de idade, nunca situación de extrema pobreza, orturada polo cancro, atacada, marxinada ou abandonada por case toda a intelectualidade da época.
ROSALÍA: FIGURA SUXEITA A VISIÓNS DEFORMADAS E COMPROMISOS SOCIAIS NA SÚA OBRA.
• Tras a súa morte comezou a tecerse a imaxe distorsionada e mitificada que a presenta como unha “santiña, unha chorona, unha coitada non moi culta que escribía porque lle mandaba ou lle ditaba o seu marido Murguía”.
• A realidade fálanos dunah muller culta, con criterios propios e contestataria, posuidora dun rexo carácter e dunha clara vontade de esr escritora.
• Rosalía é precursora e pioneira de correntes de pensamento social e político de plena actualidade: o feminismo, o anti-capitalismo, o nacionalismo progresista…
• A súa trayectoria persoal estivo marcada polos fracasos e marxinacións: os lectores foron escasos, tivo sempre enormes dificultades para publicar non só pola situación de penuria económica, senón tamén pola súa condición de muller.
• Recibe en vida durísimos ataques, ben do estamento eclesiástico, ben doutros intelectuais do seu tempo.
Ex: Emilia Pardo Bazán recoñece os méritos artísticos de Cantares Gallegos pero non os de Follas Novas.
• Non logro vivir do traballo de ser escritora e viviu na máis absoluta das miserias.
• O compromiso de Rosalía como escritora plásmase nos seguintes aspectos:
a) A defensa da cultura e o idioma galegos.
b) A defensa dos valores sociais e morais do pobo galego.
c) A identificación cos problemas, sufrimentos e aspiracións das clases populares galegas, especialmente coas mulleres campesiñas, “viúdas de vivos”
d) A denuncia de inxustizas, insultos e incomprensión e abusos cometidos con Galiza e cos galegos, especialmente co tema da emigración.
e) A reividicación dos dereitos da muller, comezando polo propio dereito a escribir, a ser “ literata”.
lunes, 3 de mayo de 2010
ESQUEMA OBRA
CANTARES GALLEGOS:
- Publicado o 17 de maio de 1863.
- Primeiro libro publicado integramente en galego
- Inspirouse no LIBRO DE CANTARES de Antonio Trueba (1852)
1. ESTRUTURA: 36 poemas
- Dedicatoria a Fernán Caballero (Cecilia Bohl de Faber) “Vós por ser muller”
“por haberse apartado, en las cortas páginas en que se ocupó de Galicia, de
las vulgares preocupaciones con las que se pretende manchar mi país”
- Prólogo de Rosalía en prosa
- tópico da captatio benevolentiae
a) pide desculpas por non ser unha boa escritora
b) pide desculpas polos posíbeis defectos do seu libro
- triple obxectivo de cantar en galego:
a) reivindicar a validez da nosa lingua
b) denunciar a marxinación que padece Galicia
c) combater a imaxe negativa do noso país
- Prólogo poético: serve de introdución
Has de cantar
meniña gaiteira
has de cantar
que me morro de pena
- Corpo: diferentes voces, tamén a da propia autora
- Poema epílogo: serve de despedida
Cantar cantei
a grasia non era moita
2. TEMÁTICA:
- Folclórica-Etnográfica: Grupo de poemas máis numeroso e refliten a idiosincrasia do pobo galego
a) Costumista: describen as romarías, festas e tradicións. Ex: “Un repoludo gaiteiro”
b) Amorosa: Os personaxes son campesiños. Algúns poemas son monologados e outros dialogados. Ex: “Quíxente tanto meniña”; “Cantan os galos para o día”
- Social ou patriótica: Son poemas que tratan a situación de penuria e marxinación
do pobo galego.
a) Social: o tema da emigración. Ex: “Adiós ríos, adiós fontes”
b) Galeguista: de defensa de Galicia fronte á asoballadora Castela.
Ex: Castellanos de Castilla
- Intimista: nalgúns poemas a autora reflite vivencias e sentimentos persoais
a) Soidade: a soidade e a desgraza son sensacións que se agravarán en Follas novas. Ex. Campanas de Bastavales
b) Saudade: Ex: Como Chove miudiño
ESQUEMA DE FOLLAS NOVAS (1880)
- Obra máis persoal e filosófica que Cantares Gallegos
- Obra máis escéptica e pesimista por ser concibida "en medio de todos os esterros" (a maioría dos poemas foron escritos entre 1868-1870, durante a súa estadía en Simancas -Valladolid)
ESTRUTURA:
- Dedicatoria aos señores da Xunta Directiva e máis individuos que compoñen a sociedade benéfica dos naturales de Galicia na Habana
-Prólogo en castelán de Emilia Castelar
- Prólogo en prosa: "Dúas palabras da autora"
-Corpo: O poemario consta de 137 poemas que a autora distribúe en cinco apartados ou libros.
- I. Vaguedás: Fai ás veces de prólogo poético e consta de 20 poemas. Ex. "¡Follas novas!, risa dáme"
-II. Do Íntimo: Consta de 36 poemas .Ex:"Cando penso que te fuches"
-III. Varia: Consta de 40 poemas"Agora cabelos brancos"
-IV. Da terra: Só se recollen 9 poemas. Ex: "Xan"
-V. As viúdas dos vivos e as viúdas dos mortos: 31 poemas. "Tecín soia a miña tea"
TEMÁTICA:
-Lírica solitaria ou subxectiva: recolle os poemas de Vaguedás e Do Íntimo.
a) Vaguedás:- reflexiona sobre a escrita feminina e sobre os trazos e contidos da súa obra. Ex: "Direivos destes versos, i é a verdade"
- manifesta o seu estado anímico de desasosego, o pesimismo, a saudade, a intranquilidade. Ex:" Ando buscando meles e frescura"
b) Do Íntimo: -exterioriza as súas reflexións metafísicas, filosóficas e intimistas (a insolidariedade humana, o paso do tempo, o amor, o desamor, a inxustiza, a intransixencia da igrexa...). Ex:
-Lírica solidaria ou obxectiva: recolle os poemas de Da terra e As viúdas dos vivos e as viúdas
dos mortos.
a) Da terra: -a autora quere deixar clara a súa identificación co pobo galego, cos seus costumes, coa cultura e o idioma. Tamén hai denuncias sobre a discriminación da muller.
b) As viúdas dos vivos e dos mortos: -céntrase no fenómeno da emigración solidarizándose coas mulleres campesinas galegas condenadas a vivir en soidade.
En Varia aparecen tratados tanto os temas sociais como a miseria e a emigración e temas de carácter máis intimista e subxectiva.
- Publicado o 17 de maio de 1863.
- Primeiro libro publicado integramente en galego
- Inspirouse no LIBRO DE CANTARES de Antonio Trueba (1852)
1. ESTRUTURA: 36 poemas
- Dedicatoria a Fernán Caballero (Cecilia Bohl de Faber) “Vós por ser muller”
“por haberse apartado, en las cortas páginas en que se ocupó de Galicia, de
las vulgares preocupaciones con las que se pretende manchar mi país”
- Prólogo de Rosalía en prosa
- tópico da captatio benevolentiae
a) pide desculpas por non ser unha boa escritora
b) pide desculpas polos posíbeis defectos do seu libro
- triple obxectivo de cantar en galego:
a) reivindicar a validez da nosa lingua
b) denunciar a marxinación que padece Galicia
c) combater a imaxe negativa do noso país
- Prólogo poético: serve de introdución
Has de cantar
meniña gaiteira
has de cantar
que me morro de pena
- Corpo: diferentes voces, tamén a da propia autora
- Poema epílogo: serve de despedida
Cantar cantei
a grasia non era moita
2. TEMÁTICA:
- Folclórica-Etnográfica: Grupo de poemas máis numeroso e refliten a idiosincrasia do pobo galego
a) Costumista: describen as romarías, festas e tradicións. Ex: “Un repoludo gaiteiro”
b) Amorosa: Os personaxes son campesiños. Algúns poemas son monologados e outros dialogados. Ex: “Quíxente tanto meniña”; “Cantan os galos para o día”
- Social ou patriótica: Son poemas que tratan a situación de penuria e marxinación
do pobo galego.
a) Social: o tema da emigración. Ex: “Adiós ríos, adiós fontes”
b) Galeguista: de defensa de Galicia fronte á asoballadora Castela.
Ex: Castellanos de Castilla
- Intimista: nalgúns poemas a autora reflite vivencias e sentimentos persoais
a) Soidade: a soidade e a desgraza son sensacións que se agravarán en Follas novas. Ex. Campanas de Bastavales
b) Saudade: Ex: Como Chove miudiño
ESQUEMA DE FOLLAS NOVAS (1880)
- Obra máis persoal e filosófica que Cantares Gallegos
- Obra máis escéptica e pesimista por ser concibida "en medio de todos os esterros" (a maioría dos poemas foron escritos entre 1868-1870, durante a súa estadía en Simancas -Valladolid)
ESTRUTURA:
- Dedicatoria aos señores da Xunta Directiva e máis individuos que compoñen a sociedade benéfica dos naturales de Galicia na Habana
-Prólogo en castelán de Emilia Castelar
- Prólogo en prosa: "Dúas palabras da autora"
-Corpo: O poemario consta de 137 poemas que a autora distribúe en cinco apartados ou libros.
- I. Vaguedás: Fai ás veces de prólogo poético e consta de 20 poemas. Ex. "¡Follas novas!, risa dáme"
-II. Do Íntimo: Consta de 36 poemas .Ex:"Cando penso que te fuches"
-III. Varia: Consta de 40 poemas"Agora cabelos brancos"
-IV. Da terra: Só se recollen 9 poemas. Ex: "Xan"
-V. As viúdas dos vivos e as viúdas dos mortos: 31 poemas. "Tecín soia a miña tea"
TEMÁTICA:
-Lírica solitaria ou subxectiva: recolle os poemas de Vaguedás e Do Íntimo.
a) Vaguedás:- reflexiona sobre a escrita feminina e sobre os trazos e contidos da súa obra. Ex: "Direivos destes versos, i é a verdade"
- manifesta o seu estado anímico de desasosego, o pesimismo, a saudade, a intranquilidade. Ex:" Ando buscando meles e frescura"
b) Do Íntimo: -exterioriza as súas reflexións metafísicas, filosóficas e intimistas (a insolidariedade humana, o paso do tempo, o amor, o desamor, a inxustiza, a intransixencia da igrexa...). Ex:
-Lírica solidaria ou obxectiva: recolle os poemas de Da terra e As viúdas dos vivos e as viúdas
dos mortos.
a) Da terra: -a autora quere deixar clara a súa identificación co pobo galego, cos seus costumes, coa cultura e o idioma. Tamén hai denuncias sobre a discriminación da muller.
b) As viúdas dos vivos e dos mortos: -céntrase no fenómeno da emigración solidarizándose coas mulleres campesinas galegas condenadas a vivir en soidade.
En Varia aparecen tratados tanto os temas sociais como a miseria e a emigración e temas de carácter máis intimista e subxectiva.
POEMAS
Campanas de Bastabales
mórrome de soidades, ,
cando vos oio tocar.
I III
Cando vos oio tocar, Paseniño, paseniño
campaniñas, campaniñas, vou pola tarde calada
sin querer torno a chorar. de Bastabales camiño.
Cando de lonxe vos oio Camiño do meu contento;
penso que por min chamades i en tanto o sol non se esconde
e das entrañas me doio. nunca pedriña me sento.
Dóiome de dor ferida, E sentada estou mirando
que antes tiña vida enteira como a lúa vai saíndo,
e hoxe teño media vida. como o sol se vai deitando.
Solo media me deixaron Cal se deita, cal se esconde
os que de aló me trouxeron, mentres tanto corre a lúa
os que de aló me roubaron. sin saberse por donde.
Non me roubaron, traidores, Para donde vai tanta soia
¡ai!, uns amores toliños, sin que os tristes que a miramos
¡ai!, uns toliños amores. nin nos fale nin nos oia.
Que os amores xa fuxiron, Que si oira e nos falara,
as soidades viñeron… moitas cousas lle dixera,
de pena me consumiron. moitas cousas lle contara.
II IV
Aló pola mañanciña Cada estrela, o seu diamante;
subo enriba dos outeiros cada nube, branca pruma;
lixeiriña, lixeiriña. triste a lúa marcha diante.
Como unha craba lixeira, Diante marcha crarexando
para oír das campaniñas veigas, prados, montes, ríos,
a badalada primeira. onde o día vai faltando.
A primeira da alborada Falta o día, e noite escura
que me traen os airitos baixa, baixa, pouco a pouco,
por me ver máis consolada. por montañas de verdura.
Por me ver menos chorosa, De verdura e de follaxe,
nas súas alas ma traen salpicada de fontiñas
rebuldeira e queixumbrosa. baixo a sombra da ramaxe.
Queixumbrosa e retembrando Da ramaxe donde cantan
por entre verde espesura, paxariños piadores,
por entre verde arbolado que ca aurora se levantan
E pola verde pradeira, Que ca noite se adormecen
por riba da veiga llana, para que canten os grilos
rebuldeira e rebuldeira. que as sombras aparecen.
V
Corre o vento, o río pasa.
Corren nubes, nubes corren
camiño da miña casa.
Miña casa, meu abrigo,
vanse todos, eu me quedo
sin compaña nin abrigo.
Eu me quedo contemplando
as laradas das casiñas
por quen vivo suspirando
………………………….
Ven a noite…, morre o día,
as campanas tocan lonxe
o tocar do Ave María.
Elas tocan para que rece;
eu non rezo que os saloucos
afogándome paréceme
que por min ten que rezar.
Campanas de Bastabales,
cando vos oio tocar,
mórrome de soidades
mórrome de soidades, ,
cando vos oio tocar.
I III
Cando vos oio tocar, Paseniño, paseniño
campaniñas, campaniñas, vou pola tarde calada
sin querer torno a chorar. de Bastabales camiño.
Cando de lonxe vos oio Camiño do meu contento;
penso que por min chamades i en tanto o sol non se esconde
e das entrañas me doio. nunca pedriña me sento.
Dóiome de dor ferida, E sentada estou mirando
que antes tiña vida enteira como a lúa vai saíndo,
e hoxe teño media vida. como o sol se vai deitando.
Solo media me deixaron Cal se deita, cal se esconde
os que de aló me trouxeron, mentres tanto corre a lúa
os que de aló me roubaron. sin saberse por donde.
Non me roubaron, traidores, Para donde vai tanta soia
¡ai!, uns amores toliños, sin que os tristes que a miramos
¡ai!, uns toliños amores. nin nos fale nin nos oia.
Que os amores xa fuxiron, Que si oira e nos falara,
as soidades viñeron… moitas cousas lle dixera,
de pena me consumiron. moitas cousas lle contara.
II IV
Aló pola mañanciña Cada estrela, o seu diamante;
subo enriba dos outeiros cada nube, branca pruma;
lixeiriña, lixeiriña. triste a lúa marcha diante.
Como unha craba lixeira, Diante marcha crarexando
para oír das campaniñas veigas, prados, montes, ríos,
a badalada primeira. onde o día vai faltando.
A primeira da alborada Falta o día, e noite escura
que me traen os airitos baixa, baixa, pouco a pouco,
por me ver máis consolada. por montañas de verdura.
Por me ver menos chorosa, De verdura e de follaxe,
nas súas alas ma traen salpicada de fontiñas
rebuldeira e queixumbrosa. baixo a sombra da ramaxe.
Queixumbrosa e retembrando Da ramaxe donde cantan
por entre verde espesura, paxariños piadores,
por entre verde arbolado que ca aurora se levantan
E pola verde pradeira, Que ca noite se adormecen
por riba da veiga llana, para que canten os grilos
rebuldeira e rebuldeira. que as sombras aparecen.
V
Corre o vento, o río pasa.
Corren nubes, nubes corren
camiño da miña casa.
Miña casa, meu abrigo,
vanse todos, eu me quedo
sin compaña nin abrigo.
Eu me quedo contemplando
as laradas das casiñas
por quen vivo suspirando
………………………….
Ven a noite…, morre o día,
as campanas tocan lonxe
o tocar do Ave María.
Elas tocan para que rece;
eu non rezo que os saloucos
afogándome paréceme
que por min ten que rezar.
Campanas de Bastabales,
cando vos oio tocar,
mórrome de soidades
POEMAS E EXERCICIOS
¡SOIA!
Eran cráro-los días,
risóña-las mañáns,
i era a tristeza súa
negra como a orfandá.
Íñase á amañecida,
tornaba coa serán…;
mais que fora ou viñera
ninguén llo iña a esculcar.
Tomou un día leve
camiño do areal…
como naide a esperaba,
ela non tornou máis.
Ó cabo dos tres días,
botouna fóra o mar,
i alí onde o corvo pousa,
soia enterrada está.
1. Que historia nos conta o poema?
2. Aparecen mencionadas as causas do tráxico comportamento da protagonista?
3. Cal é a reacción da sociedade? Parécelle xusta a Rosalía? E a ti?
4. Reescribe e poema en galego normativo.
NEGRA SOMBRA
Cando penso que te fuches,
negra sombra que me asombras,
ó pé dos meus cabezales
tornas facéndome mofa.
Cando maxino que es ida,
no mesmo sol te me amostras,
i eres a estrela que brila,
i eres o vento que zoa.
Si cantan, es ti que cantas;
si choran, es ti que choras;
i es o marmurio do río,
i es a noite, i es a aurora.
En todo estás e ti es todo
para min i en min mesmo moras,
nin me abandonarás nunca,
sombra que sempre me asombras.
1. A negra sombra é unha metáfora, que cres que significa?
2. Analiza os paralelismos, antíteses e aliteracións do poema.
TECÍN SOIA A MIÑA TEA
Tecín soia a miña tea, Cala rula, os teus arrulos
sembrei soia o meu nabal; ganas de morrer me dan;
soia vou por leña ao monte, cala, grilo, que se cantas
soia a vexo arder no lar. sinto negras soidás.
Nin na fonte nin no prado, O meu homiño perdeuse,
así morra coa carraxe, ninguén sabe en onde vai…
el non ha vir a me erguer, con el as ondas do mar!
el xa non me pousará. ¡Andoriña, voa, voa,
ven e dime en onde está!
¡Que tristeza! O vento zoa,
canta o grilo ó seu compás…
ferve o pote…mais,¡meu caldo,
soíña te hei de cear…!
1. LOCALIZACIÓN. Completa.
Tecín soia a miña tea pertence á parte V, que se titula …………………………..............
Do libro ………………………….. escrito por ……………………………e publicado
No ano …………… O movemento literario que nese momento se estaba a vivir en Galicia recibe o nome de………………………
2. CLASIFICACIÓN.
A autora expresa sentimentos ou estados de ánimo, polo que o xénero literario é a ……………………..
3. PROPÓSITO. Elixe a desposta axeitada:
Rosalía pretende nesta obra:
a) Afondar nos sentimentos: a saudade, o afastamento da terra, doenzas…
b) O amor.
c) A descrición e a narración.
d) Crenzas populares.
4. PUNTO DE VISTA. Indica cal é o punto de vista e por que.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
5. O TEMA. Cal é a idea central do texto?
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
6. ESTRUTURA.
• EXTERNA: O poema está composto por ………… estrofas, as ……… primeiras de ……… versos cada unha e a ……… de ……Os versos son de ………sílabas.
• INTERNA: En cantos bloques temáticos podes dividir o poema?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...
7. ELEMENTOS NARRATIVOS.
• Espazo: Os acontecementos desenvólvense ……………………………………
…………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………..
• Personaxes:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………
• Tempo. Orde: …………………………Duración:………………………………
……………………………………………………………………………………
• Argumento:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………................................................................................
……………………………………………………………………………………
8. NÍVEL
-Morfosintáctico: Cantos verbos hai? ………… Agrupa as formas verbais segundo o tempo …………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………….Como interpretas a utilización destes verbos?......................................................................
……………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………..
-Léxico: Busca palabras que non estean de acordo coa normativa e escríbeas correctamente. …………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
A cal destes campos semánticos pertencerán os substantivos que aparecen no poema? Escribe tres palabras máis de cada un deles.
Urbano- mariño- rural. …………………………………………………………………….
…………Castellanos de Castilla, ¡Castellanos de Castilla,
tratade ben aos gallegos; tendes corazón de aceiro,
cando van, van como rosas, alma como as penas dura,
cando vén, vén como negros. e sin entrañas o peito!
- Cando foi, iba sorrindo En trós de palla sentados,
cando veu viña morrendo, sin fundamentos, soberbos,
a luciña dos meus ollos, pensás que os nosos filliños
o amantiño do meu peito. para servirvos naceron.
Aquel máis que neve branco, E nunca tan torpe idea,
aquel de dosuras cheio, tan criminal pensamento
aquel por quen eu vivía coupo en máis fatuas cabezas
e sin quen vivir non quero. nin en máis fatuos sentimentos.
Foi a Castilla por pan, Que Castilla e castellanos,
e saramagos lle deron: todos nun montón a eito,
déronlle fel por bebida, non valen o que unah herbiña
peniñas por alimento. destes nosos campos frescos.
Déronlle, en fin, canto amargo Solo ponzoñosas charcas
ten a vida no seu seo… detidas no ardente suelo,
¡Castellanos, castellanos, tes, Castilla, que humedezan
tendes corazón de ferro! esos teus labios sedentos.
¡Ai! no meu corazonciño Que o mar deixoute olvidada
xa non pode haber contento, e lonxe de ti correron
que está de dolor ferido as brandas augas que traen
que está de loito cuberto. de prantas cen semilleiros.
Morreu aquel que eu quería, Nin arbres que che den sombra,
e para min n’hai consuelo; nin sombra que preste alento…
sólo hai para min, Castilla, Llanura e sempre llanura,
a mala lei que che teño. deserto e sempre deserto…
Premita Dios, castellanos, Esto che tocou, coitada,
castellanos que aborreso, por herencia no universo:
que antes os gallegos morran ¡miserable, fanfarrona…!
que ir a pedirvos sustento. triste herensia foi por certo.
Pois tan mal corazón tendes, En verdad non hai, Castilla,
secos fillos do deserto, nada como ti tan feio,
que si amargo pan vos ganan, que aínda mellor que Castilla
dádesllo envolto en veneno. valera decir inferno.
Aló van, malpocadiños, ¿Por que aló foches, meu ben?
todos de esperanza cheios, ¡Nunca tal houberas feito!
e volven, ¡ai!, sin ventura, Trocar campiños frolidos
con un caudal de desprezos. por tristes campos sin rego!
Van probes e tornan probes, ¡Trocar tan craras fontiñas
van sans e tornan enfermos, ríos tan murmuradeiros
que anque eles son como rosas, por seco polvo que nunca
tratádelos como negros. mollan as bágaos do ceo!
Mais, ¡ai!, de onde a min te foches Mais en tanto non me mata
sin dor do meu sentimento, castellanos que aborrezo,
i aló a vida che quitaron, hei, para vergonza vosa,
aló a mortiña che deron heivos de cantar xemendo:
Morreches, meu quiridiño, ¡Castellanos de Castilla,
e para min n’hai consuelo, tratade ben aos gallegos;
que onde antes te vía, agora cando van, van como rosas;
xa sólo unha tumba vexo cando vén, vén como negros.
Triste como a mesma noite,
farto de dolor o peito,
pídolle a Dios que me mate,
porque xa vivir non quero.
Rosalía de Castro
Cantares Gallegos
Exercicios:
1. Analiza a métrica e a rima do poema.
2. A quen corresponde a voz poética que escoltamos? Que problema vén de padecer?
3. Que sentimentos manifesta a voz poética? Parécenche xustificados?
4. O texto articúlase a base de contrastes. Localízaos e interprétaos.
5. Un dos obxectivos de Cantares, segundo a propia Rosalía, foi cantar as belezas de Galicia. Faise neste texto?
6. Compara en canto o tema, a estrutura que ten este poema con Adiós ríos, adiós fontes. Encontras algunha semellanza?
POEMA “ADIÓS RÍOS, ADIÓS FONTES”
-Le o poema e despois fai os exercicios indicados:
a)Substitúe as palabras subliñadas por nomes, e as palabras en negrita por verbos crea un poema novo. Cando acabedes, inventa catro versos máis para o final.
b) Completa o poema coas estrofas que lle faltan.
Adiós ríos, adiós fontes
Adiós ríos; adiós fontes Adiós ríos, adiós ______________
adiós, regatos pequenos ____________________________
adiós, vista dos meus ollos ____________________________
non sei cando nos veremos. ____________________________
Miña terra, miña terra ____________________________
terra onde me eu criei ____________________________
hortiña que quero tanto ____________________________
figueiriñas que prantei. ____________________________
prados, ríos, arboledas, ____________________________
pinares que move o vento, ____________________________
paxariños piadores, ____________________________
casiña do meu contento. ____________________________
muíño dos castañares, ____________________________
noites craras do luar, ____________________________
campaíñas timbradoras ____________________________
da igrexiña do lugar. ____________________________
amoriñas das silveiras ____________________________
que eu lle daba meu amor ____________________________
camiñiños entre o millo ____________________________
¡adiós, para sempre, adiós! ____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
Rosalía de Castro
Cantares Gallegos
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Eran cráro-los días,
risóña-las mañáns,
i era a tristeza súa
negra como a orfandá.
Íñase á amañecida,
tornaba coa serán…;
mais que fora ou viñera
ninguén llo iña a esculcar.
Tomou un día leve
camiño do areal…
como naide a esperaba,
ela non tornou máis.
Ó cabo dos tres días,
botouna fóra o mar,
i alí onde o corvo pousa,
soia enterrada está.
1. Que historia nos conta o poema?
2. Aparecen mencionadas as causas do tráxico comportamento da protagonista?
3. Cal é a reacción da sociedade? Parécelle xusta a Rosalía? E a ti?
4. Reescribe e poema en galego normativo.
NEGRA SOMBRA
Cando penso que te fuches,
negra sombra que me asombras,
ó pé dos meus cabezales
tornas facéndome mofa.
Cando maxino que es ida,
no mesmo sol te me amostras,
i eres a estrela que brila,
i eres o vento que zoa.
Si cantan, es ti que cantas;
si choran, es ti que choras;
i es o marmurio do río,
i es a noite, i es a aurora.
En todo estás e ti es todo
para min i en min mesmo moras,
nin me abandonarás nunca,
sombra que sempre me asombras.
1. A negra sombra é unha metáfora, que cres que significa?
2. Analiza os paralelismos, antíteses e aliteracións do poema.
TECÍN SOIA A MIÑA TEA
Tecín soia a miña tea, Cala rula, os teus arrulos
sembrei soia o meu nabal; ganas de morrer me dan;
soia vou por leña ao monte, cala, grilo, que se cantas
soia a vexo arder no lar. sinto negras soidás.
Nin na fonte nin no prado, O meu homiño perdeuse,
así morra coa carraxe, ninguén sabe en onde vai…
el non ha vir a me erguer, con el as ondas do mar!
el xa non me pousará. ¡Andoriña, voa, voa,
ven e dime en onde está!
¡Que tristeza! O vento zoa,
canta o grilo ó seu compás…
ferve o pote…mais,¡meu caldo,
soíña te hei de cear…!
1. LOCALIZACIÓN. Completa.
Tecín soia a miña tea pertence á parte V, que se titula …………………………..............
Do libro ………………………….. escrito por ……………………………e publicado
No ano …………… O movemento literario que nese momento se estaba a vivir en Galicia recibe o nome de………………………
2. CLASIFICACIÓN.
A autora expresa sentimentos ou estados de ánimo, polo que o xénero literario é a ……………………..
3. PROPÓSITO. Elixe a desposta axeitada:
Rosalía pretende nesta obra:
a) Afondar nos sentimentos: a saudade, o afastamento da terra, doenzas…
b) O amor.
c) A descrición e a narración.
d) Crenzas populares.
4. PUNTO DE VISTA. Indica cal é o punto de vista e por que.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
5. O TEMA. Cal é a idea central do texto?
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
6. ESTRUTURA.
• EXTERNA: O poema está composto por ………… estrofas, as ……… primeiras de ……… versos cada unha e a ……… de ……Os versos son de ………sílabas.
• INTERNA: En cantos bloques temáticos podes dividir o poema?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...
7. ELEMENTOS NARRATIVOS.
• Espazo: Os acontecementos desenvólvense ……………………………………
…………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………..
• Personaxes:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………
• Tempo. Orde: …………………………Duración:………………………………
……………………………………………………………………………………
• Argumento:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………................................................................................
……………………………………………………………………………………
8. NÍVEL
-Morfosintáctico: Cantos verbos hai? ………… Agrupa as formas verbais segundo o tempo …………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………….Como interpretas a utilización destes verbos?......................................................................
……………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………..
-Léxico: Busca palabras que non estean de acordo coa normativa e escríbeas correctamente. …………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
A cal destes campos semánticos pertencerán os substantivos que aparecen no poema? Escribe tres palabras máis de cada un deles.
Urbano- mariño- rural. …………………………………………………………………….
…………Castellanos de Castilla, ¡Castellanos de Castilla,
tratade ben aos gallegos; tendes corazón de aceiro,
cando van, van como rosas, alma como as penas dura,
cando vén, vén como negros. e sin entrañas o peito!
- Cando foi, iba sorrindo En trós de palla sentados,
cando veu viña morrendo, sin fundamentos, soberbos,
a luciña dos meus ollos, pensás que os nosos filliños
o amantiño do meu peito. para servirvos naceron.
Aquel máis que neve branco, E nunca tan torpe idea,
aquel de dosuras cheio, tan criminal pensamento
aquel por quen eu vivía coupo en máis fatuas cabezas
e sin quen vivir non quero. nin en máis fatuos sentimentos.
Foi a Castilla por pan, Que Castilla e castellanos,
e saramagos lle deron: todos nun montón a eito,
déronlle fel por bebida, non valen o que unah herbiña
peniñas por alimento. destes nosos campos frescos.
Déronlle, en fin, canto amargo Solo ponzoñosas charcas
ten a vida no seu seo… detidas no ardente suelo,
¡Castellanos, castellanos, tes, Castilla, que humedezan
tendes corazón de ferro! esos teus labios sedentos.
¡Ai! no meu corazonciño Que o mar deixoute olvidada
xa non pode haber contento, e lonxe de ti correron
que está de dolor ferido as brandas augas que traen
que está de loito cuberto. de prantas cen semilleiros.
Morreu aquel que eu quería, Nin arbres que che den sombra,
e para min n’hai consuelo; nin sombra que preste alento…
sólo hai para min, Castilla, Llanura e sempre llanura,
a mala lei que che teño. deserto e sempre deserto…
Premita Dios, castellanos, Esto che tocou, coitada,
castellanos que aborreso, por herencia no universo:
que antes os gallegos morran ¡miserable, fanfarrona…!
que ir a pedirvos sustento. triste herensia foi por certo.
Pois tan mal corazón tendes, En verdad non hai, Castilla,
secos fillos do deserto, nada como ti tan feio,
que si amargo pan vos ganan, que aínda mellor que Castilla
dádesllo envolto en veneno. valera decir inferno.
Aló van, malpocadiños, ¿Por que aló foches, meu ben?
todos de esperanza cheios, ¡Nunca tal houberas feito!
e volven, ¡ai!, sin ventura, Trocar campiños frolidos
con un caudal de desprezos. por tristes campos sin rego!
Van probes e tornan probes, ¡Trocar tan craras fontiñas
van sans e tornan enfermos, ríos tan murmuradeiros
que anque eles son como rosas, por seco polvo que nunca
tratádelos como negros. mollan as bágaos do ceo!
Mais, ¡ai!, de onde a min te foches Mais en tanto non me mata
sin dor do meu sentimento, castellanos que aborrezo,
i aló a vida che quitaron, hei, para vergonza vosa,
aló a mortiña che deron heivos de cantar xemendo:
Morreches, meu quiridiño, ¡Castellanos de Castilla,
e para min n’hai consuelo, tratade ben aos gallegos;
que onde antes te vía, agora cando van, van como rosas;
xa sólo unha tumba vexo cando vén, vén como negros.
Triste como a mesma noite,
farto de dolor o peito,
pídolle a Dios que me mate,
porque xa vivir non quero.
Rosalía de Castro
Cantares Gallegos
Exercicios:
1. Analiza a métrica e a rima do poema.
2. A quen corresponde a voz poética que escoltamos? Que problema vén de padecer?
3. Que sentimentos manifesta a voz poética? Parécenche xustificados?
4. O texto articúlase a base de contrastes. Localízaos e interprétaos.
5. Un dos obxectivos de Cantares, segundo a propia Rosalía, foi cantar as belezas de Galicia. Faise neste texto?
6. Compara en canto o tema, a estrutura que ten este poema con Adiós ríos, adiós fontes. Encontras algunha semellanza?
POEMA “ADIÓS RÍOS, ADIÓS FONTES”
-Le o poema e despois fai os exercicios indicados:
a)Substitúe as palabras subliñadas por nomes, e as palabras en negrita por verbos crea un poema novo. Cando acabedes, inventa catro versos máis para o final.
b) Completa o poema coas estrofas que lle faltan.
Adiós ríos, adiós fontes
Adiós ríos; adiós fontes Adiós ríos, adiós ______________
adiós, regatos pequenos ____________________________
adiós, vista dos meus ollos ____________________________
non sei cando nos veremos. ____________________________
Miña terra, miña terra ____________________________
terra onde me eu criei ____________________________
hortiña que quero tanto ____________________________
figueiriñas que prantei. ____________________________
prados, ríos, arboledas, ____________________________
pinares que move o vento, ____________________________
paxariños piadores, ____________________________
casiña do meu contento. ____________________________
muíño dos castañares, ____________________________
noites craras do luar, ____________________________
campaíñas timbradoras ____________________________
da igrexiña do lugar. ____________________________
amoriñas das silveiras ____________________________
que eu lle daba meu amor ____________________________
camiñiños entre o millo ____________________________
¡adiós, para sempre, adiós! ____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
Rosalía de Castro
Cantares Gallegos
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Suscribirse a:
Entradas (Atom)